مهندسان بیوتکنولوژی با استفاده از فرآیندهای بیولوژیکی برای تولید داروهایی که با بیماری ها مبارزه می کنند، نقش مهمی در بهبود زندگی ایفا می کنند. این رشته زیست‌شناسی و فناوری را با تمرکز بر مطالعه میکروارگانیسم‌ها، ارگانیسم‌های زیستی و سلول‌ها ترکیب می‌کند. برای تبدیل شدن به یک مهندس بیوتکنولوژی، افراد باید شغلی را در تقاطع علم و فناوری آغاز کنند. این مهندسان دارای مهارت هایی هستند که آنها را قادر می سازد تحقیقات انجام دهند و محصولات بهداشتی موثری را برای درمان و تشخیص مسائل بهداشتی ایجاد کنند. ادامه تحصیل در مقطع لیسانس در گرایش علوم زیستی اغلب نقطه شروعی برای افرادی است که به این مسیر شغلی بسیار فنی علاقه مند هستند. مهندسی بیوتکنولوژی یک برنامه کارشناسی است که دانش علوم زیستی را با کاربردهای عملی ادغام می کند.

مهمترین موضوعات مهندسی بیوتکنولوژی شامل تولید دارو، بیوپردازش، زیست فناوری محیط زیست، بیوسنسورها، ترمیم بافت و سلول، تحقیقات ژنتیکی و مهندسی بافت است.

وظایف یک مهندس بیوتکنولوژی

وظایف مهندس بیوتکنولوژی می‌تونه بسته به حوزه کاری و موقعیت شغلی متفاوت باشه. اما در کل، مهندسان بیوتکنولوژی مسئولیت‌ها و وظایف پایین رو ممکنه داشته باشن:

طراحی و توسعه فرآیندها: طراحی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید محصولات بیولوژیکی مثل داروها، آنزیم‌ها و پروتئین‌ها، بهینه‌سازی سیستم‌های کشت سلولی، فرآیندهای استخراج، تصفیه و فرآیندهای بیوشیمیایی.
تحقیق و توسعه: تحقیقات بنیادی و کاربردی در زمینه‌های مختلف مثل تولید دارو، بیوسنسورها، تحلیل ژنتیکی و ترمیم بافت.
طراحی و ساخت تجهیزات: طراحی و توسعه تجهیزات و دستگاه‌هایی که در فرآیندهای بیوتکنولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرن که شامل تجهیزات کشت سلولی، بیوراکتورها، دستگاه‌های تصفیه و دستگاه‌های تشخیصی میشه.
کنترل کیفیت: بررسی و ارزیابی کیفیت فرآیندها و محصولات بیولوژیکی، اعم از تجزیه و تحلیل داده‌ها، اندازه‌گیری پارامترهای کیفیتی و اجرای آزمون‌های کنترل کیفیت.
نظارت بر فرآیندها: نظارت و کنترل فرآیندهای تولید محصولات بیولوژیکی به منظور تضمین کیفیت و کارایی، از جمله بهبود راندمان فرآیندها و کاهش ضایعات.
مدیریت پروژه: برنامه‌ریزی، نظارت و مدیریت پروژه‌های بیوتکنولوژیکی از طریق تعیین اهداف، بودجه‌بندی، برنامه‌ریزی منابع و هماهنگی با تیم‌های کاری.
ارتباطات فنی: ارائه گزارش‌ها، مقالات و پروژه‌های فنی، ارتباط با تیم‌های داخلی و خارجی و ارائه راهکارهای فنی.
رعایت مقررات و ایمنی: رعایت دستورات و مقررات مربوط به کارهای بیولوژیکی، از جمله رعایت استانداردهای ایمنی و قوانین محیط زیست.

این فقط گوشه کوچیکی از وظایف مهندسان بیوتکنولوژیه و بسته به شرکت یا سازمانی که مهندس بیوتکنولوژی در اون فعالیت می‌کنه ممکنه وظایف دیگه ای هم داشته باشه.

اگر از وظایف مهندسین بیوتکنولوژی خوشت اومده باید از مهارت های لازم برای این شغل رو هم اطلاع داشته باشی.

مهارت های لازم برای شغل مهندسی بیوتکنولوژی

1.دانش تخصصی

میشه گفت مشخصه اصلی اینکه وارد این شغل بشی همینه. برای انجام وظایف مهندسی بیوتکنولوژی، باید دانش تخصصی در زمینه‌های مرتبط با بیوتکنولوژی از جمله زیست‌شناسی مولکولی، میکروبیولوژی، بیوشیمی، فیزیولوژی سلولی و مولکولی، فرآیندهای تولید و مفاهیم مرتبط با ژنتیک مولکولی و داروسازی بیولوژیکی رو داشته باشی.

2. مهارت‌های آزمایشگاهی

توانایی انجام آزمایشات مرتبط با بیوتکنولوژی و استفاده از تجهیزات و دستگاه‌های آزمایشگاهی مثل کشت‌سلول، PCR و الکتروفورز و … ضروریه.

3. مهارت‌های تحلیلی

توانایی تحلیل داده‌های آزمایشگاهی و تفسیر نتایج آزمایش‌های بیولوژیکی و بیوشیمیایی برای ارزیابی کیفیت و کارایی فرآیندها و محصولات بیولوژیکی.

4. مهارت‌های مدل‌سازی و شبیه‌سازی

توانایی استفاده از نرم‌افزارها و ابزارهای مدل‌سازی و شبیه‌سازی برای طراحی و بهینه‌سازی فرآیندها و سیستم‌های بیولوژیکی.

5. مهارت‌های مهندسی

توانایی طراحی و بهینه‌سازی فرآیندها، تجهیزات و دستگاه‌های مرتبط با بیوتکنولوژی، مدیریت پروژه، نظارت بر فرآیندها و کنترل کیفیت.

6. مهارت‌های ارتباطی

توانایی ارتباط مؤثر با تیم‌های مختلف، ارائه گزارش‌ها و ارتباط با متخصصان و همکاران دیگر نیز ضروری است.

7. مهارت‌های مدیریت زمان

توانایی برنامه‌ریزی و مدیریت زمان برای انجام وظایف مختلف و پیش بردن پروژه‌ها به طور موثر.

8. آگاهی از مقررات و ایمنی

آگاهی از قوانین و مقررات مرتبط با کارهای بیولوژیکی و ایمنی کار. در کل  مهندسان بیوتکنولوژی باید دانش فنی و تخصصی قوی در زمینه‌های بیولوژی، شیمی و مهندسی داشته باشن و بتونن  این دانش رو به صورت عملی در طراحی، توسعه، و بهره‌برداری از فرآیندهای بیوتکنولوژیکی به کار ببرن.

برای رسیدن به شغل مهندسی بیوتکنولوژی چه مسیری را باید طی کنیم؟

هر مهندس بیوتکنولوژی یه سری از مراتب رو طی میکنه تا بتونه توی زمینه شغلی خودش بهترین باشه . حالا توی این قسمت میخوایم مسیر کلی شغل مهندسی بیوتکنولوژی رو براتون توضیح بدیم. البته اینو بدونید که بسته به زمینه کاری شما توی این شغل ممکنه یکسری جزئیات دیگه ای هم توی این مسیر سر راهتون قرار بگیره.

تحصیلات: تحصیل در رشته بیوتکنولوژی یا رشته‌های مرتبط.

تجربه کاری: کسب تجربه کاری در صنایع بیوتکنولوژی.

تخصص فنی: ورود به تخصص‌های فنی مانند طراحی فرآیندها و مهندسی ژنتیک.

مدیریت پروژه‌ها: پیشرفت به سمت مدیریت پروژه‌های بزرگتر.

تحقیقات علمی: فعالیت به عنوان محققان علمی و توسعه فرآیندها در حوزه بیوتکنولوژی.

مسیر شغلی مهندس بیوتکنولوژی کاربرد های بسیار زیادی داره و صنایع مختلف، از جمله داروسازی، غذا و کشاورزی، محیط زیست، انرژی، صنعت نساجی و آرایشی و بهداشتی، به این مهندسین نیاز دارن.

برای اون دسته از افرادی که واقعا علاقه مند به این حوزه هستند و در کنارش مهارت های روز دنیا رو پیگیری می کنن و از تکرار و تمرین خسته نمیشن، فرصت های شغلی زیادی وجود داره. البته که هر شغلی برای همه خصوصیات اخلاقی شاید مناسب نباشه. اگر میخوای بدونی این شغل با خصوصیات اخلاقی تو همخونی داره یا نه، با ما همراه باش.

ویژگی هایی که مهندسان بیوتکنولوژی باید داشته باشند

علاقه و عشق به علوم زیستی: برای موفقیت در حوزه بیوتکنولوژی، علاقه  به علوم زیستی و فناوری‌های مرتبط مهم ترین اصل این حوزه است، اینکه شما تمایل داشته باشید به انجام کارهای تحقیقاتی و بیولوژی خیلی مهمه.
تفکر تحلیلی و مهارت‌های مسئله‌محور: برای حل مسائل پیچیده در بیوتکنولوژی، مهندس بیوتکنولوژی باید توانایی تحلیل مسائل، تفکر منطقی و مهارت‌های مسئله‌محور رو داشته باشه.
توانایی همکاری و کار تیمی: کارهای بیوتکنولوژی اغلب به صورت تیمی انجام میشه و برای مهندس بیوتکنولوژی ضروریه تا توانایی همکاری و کار تیمی را داشته باشه. توانایی ارتباط موثر، گوش دادن به بقیه اعضای تیم، به اشتراک گذاری ایده‌ها و هماهنگی با اعضای تیم از اهمیت بالایی برخورداره.
انعطاف‌پذیری و نگرش به روز: حوزه بیوتکنولوژی در حال تغییر و پیشرفت مداومه . مهندس بیوتکنولوژی باید انعطاف‌پذیر باشه و آمادگی به روزرسانی‌ها و نوآوری‌های جدید در این صنعت رو داشته باشه.
اخلاق حرفه‌ای: حرفه‌ای بودن و رعایت اصول اخلاقی در کار و تحقیقات خیلی خیلی مهمه. مهندس بیوتکنولوژی باید از مسائل اخلاقی مرتبط با حفظ حریم خصوصی، استفاده از داده‌ها به طور عادلانه و احترام به حقوق حیوانات و محیط زیست آگاهی داشته باشه.

این فقط چندتا خصوصیت شخصیتی و اخلاقی اساسی برای مهندس بیوتکنولوژی بود، قطعا برای موفقیت در این زمینه باید ویژگی ها و مهارت‌ها دیگه ای هم به این آن موارداضافه بشن، که  با توجه به محیط کاری هر شخص و حیطه وظایفش تغییر میکنه.

فرصت های شغلی مهندس بیوتکنولوژی در ایران

در کل بیوتکنولوژی توی ایران یه صنعت نوپا و رو به رشد و توسعه حساب میشه که دولت و بخش خصوصی در توسعه اون سرمایه‌گذاری های زیادی کردن. ایجاد شرکت‌های بیوتکنولوژی، مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و نهادهای دولتی مرتبط با بیوتکنولوژی، نشان از رشد این صنعت در کشورداره.

با این حال، میزان فرصت شغلی برای مهندسان بیوتکنولوژی هنوز در مقایسه با رشته‌های دیگه مهندسی کمتره علت این موضوع هم میتونه  به دلیل عدم رشد صنعت بیوتکنولوژی به اندازه کافی، نیاز به سرمایه بالا برای توسعه پروژه‌های بیوتکنولوژیک و کمبود تقاضا در بازار برای محصولات و خدمات بیوتکنولوژیک باشه.

به هر حال، با توجه به رشد این صنعت در جهان و تمایل خیلی از کشورها به استفاده از فناوری‌های بیوتکنولوژیک، میتونیم این انتظار رو داشته باشیم که با گذر زمان فرصت‌های شغلی برای مهندسان بیوتکنولوژی در ایران نیز افزایش پیدا کنه.

چالش های این شغل

این شغل هم مثل هزارتا شغل دیگه چالش های خودشو داره. در ادامه به این موارد اشاره خواهیم کرد:

1.پیشرفت تکنولوژی: بیوتکنولوژی یک حوزه پیچیده و در حال توسعه حساب میشه که روز به روز داره آپدیتای مختلف از خودش رو به نماس میزاره. پس اگر میخوای مهندس بیوتکنولوژی خوبی بشی باید تلاش کنی همیشه اطلاعاتت به روز باشه.
2.رقابت شدید: با رشد صنعت بیوتکنولوژی، رقابت بین مهندسان بیوتکنولوژی در بازار کار هم افزایش پیدا میکنه. پس باید مهارت فنی تو بالا ببری تا بتونی رقابت کنی با بقیه.
3.محدودیت منابع مالی: بعضی از پروژه‌های بیوتکنولوژیک نیاز به سرمایه بالا دارن. پس اگر میخوای یه وقت پروژه ای رو خودت صفر تا صد شروع کنی حواست به هزینه هاش باشه.
4.مسائل اخلاقی و قانونی: بیوتکنولوژی شامل مسائل اخلاقی و قانونی پیچیده ایه. مهندسان بیوتکنولوژی باید با قوانین و مقررات مربوط به حقوق بشر، حفاظت از محیط زیست، حریم خصوصی و استفاده از منابع زیستی آشنایی کامل داشته باشن.
5. تأمین بازار: تأمین بازار برای محصولات و خدمات بیوتکنولوژیک هم یک چالش مهمه، بعضی  از محصولات بیوتکنولوژیک ممکنه در بازار کمترین تقاضا را داشته باشن و طرح و توسعه محصولات جدید نیاز به بررسی بازار و نیازهای مشتریان دارد.

مهمترین راه برای مواجهه با چالش‌های شغلی اینه که به روز باشید، مهارت‌های تخصصی و فنی خودتون رو  به روز کنید و به توانایی‌های نوآورانه و مسئولیت‌پذیری خود اهمیت خیلی زیادی بدید. علاوه بر این موارد، شرکت در دوره‌های آموزشی و کسب تجربه کاری در صنعت میتونه خیلی به شما کمک کنه تا بهترین فرصت‌های شغلی را در این حوزه به دست بیارید.

دورکاری

مسئله مهم این روزهای فرصت های شغلی که خیلی ها بهش توجه میکنن اینه که شغل مدنظرشون میتونه به صورت دورکاری یا فریلنسری هم انجام بشه؟

به عنوان مهندس بیوتکنولوژی، بی در موارد خاصی میتونید به صورت فریلنسری یا دورکاری(remote work) کار کنید، که این موضوع بستگی به عوامل مختلفی مثل نوع پروژه‌ها، نوع شرکت یا سازمانی که برای آن کار می‌کنید، قوانین و مقررات اونجا داره.

دورکاری توی این حوزه شامل تحقیقات، طراحی و توسعه محصولات، مشاوره فنی، تحلیل داده‌ها و سایر فعالیت‌های مرتبط با بیوتکنولوژی میشه ولی بیشتر فعالیت های مرتبط با این شغل به صورت حضوری انجام میشن.

سوالات متداول

1. وظایف مهندسین بیوتکنولوژی چیه؟

مهندسان بیوتکنولوژی در طراحی و توسعه فرآیندهای بیوشیمیایی، تولید داروها، تحقیقات بیولوژیکی و ژنتیکی، بهبود محصولات کشاورزی و دامپروری، طراحی و ساخت تجهیزات بیوتکنولوژیک و مدیریت پروژه‌های مرتبط با بیوتکنولوژی فعالیت می کنن.

2.چه فرصت های شغلی برای مهندسان بیوتکنولوژی وجود داره؟

فارغ‌التحصیلان مهندسی بیوتکنولوژی میتونن در صنایع داروسازی، بیوتکنولوژی محیطی، کشاورزی و دامپروری، غذا و نوشیدنی، پزشکی، تحقیقات علمی و دانشگاه‌ها، شرکت‌های مشاوره و شرکت‌های فناوری‌محور بیوتکنولوژی مشغول به کار شوند.

3. چطوری میتونیم توی این حوزه شغل پیدا کنیم؟

برای ورود به حوزه شغلی مهندسی بیوتکنولوژی، میتونید دوره‌های تحصیلی مرتبط را ادامه بدین و مدارک تحصیلی مرتبط لیسانس، فوق لیسانس یا دکتری در این حوزه رو دریافت کنید. همچنین، حضور در کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی مرتبط با تکنولوژی‌های بیوتکنولوژیک، کسب تجربه کاری و همکاری با گروه‌های تحقیقاتی و صنعتی میتونه به شما کمک کنه تا در این حوزه شغلی پیشرفت کنید. همچنین، رزومه خود را به شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط با بیوتکنولوژی ارسال کنید و مصاحبه‌های شغلی را پیگیری کنید.

آیا در جستجوی مسیری نو در دنیای شغلی و کارآفرینی هستید؟ با انتخاب علاقه مندی‌های خود می‌توانید در دورهمی‌ها تخصصی با شرکت‌ها و دریافت محتواهای رایگان در زمینه مورد علاقه خود شبکه سازی کنید و بهترین تصمیم را برای آینده شغلی خود  بگیرید.