فناوری عملیاتی (OT) چیست؟

فناوری عملیاتی یا OT دسته‌ای از سیستم‌های محاسباتی و ارتباطی برای مدیریت، نظارت و کنترل عملیات صنعتی با تمرکز بر دستگاه‌ها و فرآیندهای فیزیکی است. متداول‌ترین تعریفی که از فناوری عملیاتی استفاده می‌شود از گارتنر (شرکت پژوهشی و مشاوره آمریکایی) می‌آید: «سخت‌افزار و نرم‌افزاری که از طریق نظارت مستقیم و یا کنترل دستگاه‌های فیزیکی، فرآیندها و رویدادها در سازمان، تغییر را تشخیص می‌دهد یا باعث ایجاد تغییر می‌شود.»

همچنین OT به عنوان فناوری ارتباط با دنیای فیزیکی تعریف شده است و شامل سیستم‌های کنترل صنعتی (ICS) می‌شود که به نوبه خود شامل کنترل نظارت و جمع آوری داده‌ها (SCADA) و سیستم‌های کنترل توزیع شده (DCS) می‌شود.

 تاریخچه فناوری عملیاتی

پیشینه OT بسیار طولانی‌تر از فناوری اطلاعات است، زمانی ما شروع به استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزاتی کردیم که با برق در کارخانه‌ها، ساختمان‌ها، سیستم‌های حمل‌ونقل، صنعت آب و برق و غیره استفاده می‌کردیم. اما این اصطلاح جدیدتر است. اساساً، OT سخت افزار و نرم افزاری است که کارهای مختلفی در کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها، تجهیزات تاسیسات و غیره انجام می‌دهد.

تفاوت فناوری عملیاتی و فناوری اطلاعات

در حالی که فناوری عملیاتی مربوط به سیستم‌های کنترل و ایمنی و دارایی‌های فرآیند صنعتی است، فناوری اطلاعات مربوط به سیستم‌های تجاری و سازمانی است که اطلاعات را ذخیره، پردازش و ارائه می‌کنند.

فناوری عملیاتی در همه جا در اطراف ما وجود دارد. شما آن را در عملیات صنعتی در کارخانه هوشمند، حمل و نقل، نفت و گاز، معدن، در صنعت آب و برق و در تأسیساتی مانند ساختمان‌های اداری و امکانات بهداشتی می‌یابید.

فناوری عملیاتی به طور فزاینده ای از منظر امنیت سایبری در این دوران تحول صنعتی مورد اشاره قرار می‌گیرد. با پیچیده تر شدن زیرساخت‌های صنعتی و دیجیتالی شدن مداوم، توجه بیشتری برای امنیت OT لازم است. فناوری عملیاتی بیشتر در مورد محافظت از فرآیندهای فیزیکی، ایمنی، زمان به‌روزرسانی/ تولید/ کارایی و حفاظت از افراد بود در حالی که امنیت فناوری اطلاعات بیشتر بر حفاظت از تمام جنبه‌های داده‌ها و نحوه ذخیره، انتقال، پردازش و استفاده از اطلاعات در فرآیندهای تجاری متمرکز است.

مثال هایی از فناوری عملیاتیOT

قطعا بدون OT اقتصاد و شیوه زندگی مدرن وجود نخواهند داشت.

در اصل، OT عمدتاً یک داده مکانیکی است. با این حال، درست مانند IT، OT در طول زمان تکامل یافته است. در بسیاری از زمینه‌ها که OT نقش مهمی ایفا می‌کند، پروتکل‌های اختصاصی در برنامه‌هایی مانند مدیریت ساختمان، پروتکل های ارتباطی از طریق IP شروع به استفاده کردند و امروزه اغلب هنوز استفاده می‌شوند.

تحولات مهم در OT

یک تحول مهم در OT، توانایی نظارت و کنترل دستگاه‌های فیزیکی از راه دور بود که  فناوری‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات مانند داده‌های بزرگ و یادگیری ماشین در OT، همراه با تحولات در ارتباطات ماشین با ماشین (M2M) و اینترنت اشیا (حسگرها)، نوآوری‌های فراوانی را در زمینه مدیریت فیزیکی ممکن کرد. دستگاه‌ها در فرآیندهای صنعتی، از جمله در تشخیص و نگهداری (تشخیص از راه دور، تعمیر و نگهداری پیش‌بینی‌کننده) نقش دارند.

اتصالات و فن‌آوری‌های دیجیتال در دارایی‌ها و دستگاه‌ها و سیستم‌های کنترلی، بیش‌تر هستند. افرادی که در فناوری عملیاتی هستند، در مورد IT به همان شیوه‌ای که افراد فناوری اطلاعات اکنون در مورد فناوری عملیاتی می‌دانند، آگاهی دارند.

چالش‌های فناوری عملیاتی و IT

شبکه های IT و OT معمولاً از یکدیگر جدا بودند. فناوری اطلاعات همیشه حوزه CIO با تفاوت نسبتاً شدیدی بین شبکه‌های IT و OT بود. افراد برای انواع سیستم‌های مختلف برای کار و وظایف و اولویت‌های مختلف دارند. چندین سال پیش، خطوط بین IT و OT به تدریج شروع به محو شدن کردند و ارتباط فناوری عملیاتی و فناوری اطلاعات هنوز ادامه دارد. 

10 نمونه‌ از فن‌آوری عملیاتی

• سیستم‌های کنترل شامل سیستم های (کنترل نظارتی و جمع آوری داده ها)
• سیستم کنترل توزیع شده و کنترل کننده‌های منطقی قابل برنامه ریزی  
• رابط از راه دور، رابط‌های انسان و ماشین
•  سیستم‌های تعبیه شده و فن آوری‌های محاسباتی
• ماشین آلات
•  تجهیزات فیزیکی در نیروگاه‌ها
• سیستم‌های PLM،
•  برنامه‌های MES،
•  سیستم‌های اتوماسیون ایمنی،
•  سیستم‌های مدیریت ساختمان

 مواد نام‌ برده شده اغلب به‌عنوان فناوری عملیاتی طبقه‌بندی می‌شوند. تجهیزات حوزه فناوری عملیاتی شامل فرستنده‌ها و محرک‌ها هستند.

فناوری‌های بیشتر و انواع مختلف دستگاه‌ها و سیستم‌های مورد استفاده در فناوری عملیاتی و همچنین استفاده از فناوری عملیاتی به صنعت و انواع فرآیندهای صنعتی بستگی دارد.

سخن آخر

تاکنون باید دریافته باشید که فناوری عملیاتی بسیار مهم است و پیشینه آن به زمان اختراع برق و استفاده از آن برمی‌گردد. فناوری اطلاعاتی و عملیاتی در عین متفاوت بودن در برخی موارد با یکدیگر در ارتباط اند و نباید این ارتباط را نادیده گرفت. دنیای امروزه بر پایه فناوری‌های گوناگون بنا شده و فناوری‌ها در زندگی ما نقش بسیار مهمی دارند.

سوالات متداول

فناوری عملیاتی (OT) چیست؟

فناوری عملیاتی یا OT دسته‌ای از سیستم‌های محاسباتی و ارتباطی برای مدیریت، نظارت و کنترل عملیات صنعتی با تمرکز بر دستگاه‌ها و فرآیندهای فیزیکی است.

تاریخچه

پیشینه OT بسیار طولانی‌تر از فناوری اطلاعات است، زمانی ما شروع به استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزاتی کردیم که با برق در کارخانه‌ها، ساختمان‌ها، سیستم‌های حمل‌ونقل، صنعت آب و برق و غیره استفاده می‌کردیم.

تفاوت فناوری عملیاتی و فناوری اطلاعات

در حالی که فناوری عملیاتی مربوط به سیستم‌های کنترل و ایمنی و دارایی‌های فرآیند صنعتی است، فناوری اطلاعات مربوط به سیستم‌های تجاری و سازمانی است که اطلاعات را ذخیره، پردازش و ارائه می‌کنند.

تحولات مهم در OT

یک تحول مهم در OT، توانایی نظارت و کنترل دستگاه های فیزیکی از راه دور بود.

نمونه‌هایی از فن‌آوری عملیاتی

• سیستم‌های کنترل شامل سیستم‌های (کنترل نظارتی و جمع آوری داده‌ها)
• سیستم کنترل توزیع شده و کنترل کننده‌های منطقی قابل برنامه ریزی  
• رابط از راه دور، رابط‌های انسان و ماشین