بلاکچین یک تکنولوژی است که برای ذخیره و تأیید تراکنشها و اطلاعات استفاده میشود. در بلاکچین، اطلاعات به صورت بلوکهایی ذخیره میشوند و هر بلوک شامل تراکنشهایی است که در یک بازه زمانی مشخص انجام شدهاند. هر بلوک شامل یک هش (hash) است که به بلوک قبلی متصل میشود و در نتیجه تمام بلوکها با هم به صورت یک زنجیره مرتبط میشوند.
بلاکچین در ابتدا برای استفاده در ارزهای دیجیتالی مانند بیتکوین طراحی شد، اما امروزه در بسیاری از صنایع و کاربردها استفاده میشود. به عنوان مثال، بلاکچین میتواند در حوزههای مالی، زنجیره تأمین، امنیت اطلاعات، حقوق مالکیت فکری و غیره استفاده شود.
از مزایای استفاده از بلاکچین میتوان به امنیت بالا، شفافیت، عدم وابستگی به یک مرکز کنترل، سرعت بالا و کاهش هزینهها اشاره کرد. اما همچنین بلاکچین همچنان با چالشهایی مانند مقیاسپذیری، هزینههای انرژی بالا و قوانین و مقررات قابل اجرا مواجه است.
بلاکچین چیست؟
فناوری بلاکچین یک دفتر کل غیرمتمرکز و توزیع شده است که سابقه مالکیت داراییهای دیجیتال را ذخیره میکند. تمام گونه داده ذخیره شده در بلاک چین قابل تغییر نیست و این فناوری را به یک اخلال قانونی برای صنایعی مانند پرداختها، امنیت سایبری و مراقبتهای بهداشتی تبدیل می کند.
نمای کلی بلاکچین
خصوصیات مهم بلاک چین
- _ بلاک چین یک دفتر کل دیجیتال یا پایگاه داده است که در آن بلوکهای رمزگذاری شده از دادههای داراییهای دیجیتال ذخیره و با هم زنجیره میشوند و یک منبع تک زمانی از حقیقت را برای دادهها تشکیل میدهند.
- _ داراییهای دیجیتال توزیع میشوند، کپی یا منتقل نمیشوند.
- _ داراییهای دیجیتال غیرمتمرکز هستند و امکان دسترسی، شفافیت و حکومت در زمان واقعی را در میان بیش از یک طرف فراهم میکنند.
- _ دفتر کل بلاکچین شفاف است. هرگونه تغییر ایجاد شده مستند میشود و یکپارچگی و اعتماد را حفظ میکند.
- _ دفتر کل بلاکچین عمومی است و با تدابیر امنیتی ذاتی ساخته شده است و آن را به یک فناوری اصلی برای تقریباً هر بخش تبدیل میکند.
تاریخچه بلاکچین
گره چیست؟
چرا بلاک چین مهم است؟
هدف بلاکچین چیست؟
تمرکززدایی در بلاک چین چیست؟
بلاکچین چگونه کار میکند؟
انواع بلاکچین
به طور عمده چهار نوع بلاکچین وجود دارد:
1. بلاکچین عمومی
این یک دفتر کل توزیع شده بدون مجوز است که هر کسی میتواند به آن بپیوندد و معاملات را انجام دهد.
این یک شکل نامحدود از دفتر است. همچنین به این معنی است که هر کسی با اتصال به اینترنت میتواند به بلاک چین عمومی دسترسی داشته باشد.
این کاربر به سوابق تاریخی و معاصر و توانایی انجام عملیات استخراج دسترسی دارد.
این محاسبات پیچیده باید برای تأیید تراکنشها و افزودن آنها به دفتر کل انجام شود.
در شبکه بلاک چین، هیچ رکورد یا تراکنش معتبری ممکن است تغییر نکند. از آنجا که کد منبع معمولاً باز است، هر کسی میتواند تراکنشها را بررسی کند، مشکلات را کشف کند و راهحلهایی را پیشنهاد کند.
مزایای بلاکچین عمومی
قابل اعتماد: گرههای بلاک چین عمومی نیازی به شناخت یا اعتماد به یکدیگر ندارند زیرا روش اثبات کار تضمین میکند که هیچ تراکنش متقلبانه ای وجود ندارد.
ایمن: یک شبکه عمومی میتواند هر تعداد شرکت کننده یا گره که بخواهد داشته باشد و آن را به یک شبکه امن تبدیل کند. هرچه اندازه شبکه بیشتر باشد، رکوردهای بیشتری توزیع میشود و هک کردن کل شبکه برای هکرها دشوارتر میشود.
باز و شفاف: دادههای یک بلاکچین عمومی برای همه گرهها شفاف است. هر گره مجاز دارای یک کپی از سوابق بلاک چین یا دفتر کل دیجیتال است.
معایب بلاکچین عمومی
TPS پایین: تعداد تراکنشها در هر ثانیه در یک بلاکچین عمومی بسیار کم است. این به این دلیل است که یک شبکه بزرگ با گرههای زیادی است که برای تأیید یک تراکنش و انجام اثبات کار زمان میبرد.
مسائل مقیاس پذیری: تراکنشهای آن به کندی پردازش و تکمیل میشوند. این به مقیاس پذیری آسیب میزند. زیرا هرچه بیشتر سعی کنیم اندازه شبکه را گسترش دهیم، سرعت آن کندتر میشود.
مصرف انرژی بالا: دستگاه این کار به انرژی زیادی نیاز دارد. فناوری بدون شک نیاز به توسعه روشهای اجماع انرژی کارآمد دارد.
کاربرد بلاکچین عمومی
رای گیری: دولتها میتوانند از یک بلاکچین عمومی برای رای دادن استفاده کنند و از باز بودن و اعتماد اطمینان حاصل کنند.
جذب سرمایه: کسبوکارها یا طرحها میتوانند از بلاکچین عمومی برای بهبود شفافیت و اعتماد استفاده کنند.
2. بلاکچین خصوصی
در حالی که دارای درمورد غیرمتمرکز بودن مشابه یک شبکه بلاک چین عمومی است، اما این بلاک چین بسیار کوچکتر است.
آنها اغلب در یک شبکه کوچک در یک شرکت یا سازمان اجرا میشوند تا اینکه برای هر کسی که میخواهد به قدرت پردازش کمک کند باز باشد.
بلاک چینهای مجاز و بلاک چینهای تجاری دو اصطلاح دیگر برای آنها هستند.
مزایای بلاکچین خصوصی
سرعت: تراکنشهای بلاکچین خصوصی سریعتر هستند. این به این دلیل است که یک شبکه خصوصی تعداد گرههای کمتری دارد، که زمان لازم برای تأیید یک تراکنش را کوتاه میکند.
مقیاس پذیری: میتوانید اندازه بلاکچین خصوصی خود را متناسب با نیازهای خاص خود تنظیم کنید. این امر بلاکچینهای خصوصی را به ویژه مقیاس پذیر میکند زیرا به شرکتها اجازه میدهد به راحتی اندازه شبکه خود را افزایش یا کاهش دهند.
معایب بلاکچین خصوصی
ایجاد اعتماد: در یک شبکه خصوصی، تعداد شرکت کنندگان کمتری نسبت به یک شبکه خصوصی وجود دارد.
امنیت کمتر: یک شبکه بلاک چین خصوصی دارای گرهها یا اعضای کمتری است، بنابراین در برابر خطرات امنیتی آسیب پذیرتر است.
متمرکزسازی: بلاک چینهای خصوصی از این جهت محدود هستند که برای عملکرد به یک سیستم مدیریت هویت و دسترسی مرکزی (IAM) نیاز دارند. این سیستم قابلیتهای اداری و نظارتی کاملی را ارائه میدهد.
کاربرد بلاکچین خصوصی
مدیریت زنجیره تامین: یک بلاکچین خصوصی میتواند برای مدیریت زنجیره تامین یک شرکت استفاده شود.
مالکیت دارایی: یک بلاک چین خصوصی میتواند برای ردیابی و تأیید داراییها استفاده شود.
رای گیری داخلی: رای گیری داخلی با بلاکچین خصوصی نیز امکان پذیر است.
3. بلاکچین Hybrid
سازمانهایی که انتظار بهترینها را دارند از یک بلاکچین ترکیبی استفاده میکنند که ویژگیهای بلاکچینهای خصوصی و عمومی را با هم ترکیب میکند. این بلاکچین، هیبرید نام دارد.
این شرکتها را قادر میسازد تا یک سیستم خصوصی و مبتنی بر مجوز را در کنار یک سیستم عمومی و بدون مجوز بسازند و به آنها اجازه میدهد انتخاب کنند چه کسی به دادههای بلاک چین خاصی دسترسی دارد و چه دادههایی عمومی میشود.
در یک بلاک چین ترکیبی، تراکنشها و سوابق معمولاً عمومی نمیشوند، اما در صورت لزوم میتوانند با اعطای دسترسی از طریق یک قرارداد هوشمند اعتبارسنجی شوند.
مزایای بلاکچین هیبرید
امن: بلاک چین ترکیبی در یک محیط بسته عمل میکند و 51 درصد از حمله هکرهای خارجی به شبکه جلوگیری می کند.
مقرون به صرفه: همچنین از حریم خصوصی محافظت می کند و در عین حال امکان تماس با شخص ثالث را فراهم میکند. تراکنش ها ارزان و سریع هستند و مقیاس بهتری نسبت به شبکه بلاک چین عمومی دارند.
معایب بلاکچین هیبرید
عدم شفافیت: از آنجایی که اطلاعات را میتوان پنهان کرد، این نوع بلاکچین کاملاً شفاف نیست.
انگیزه کمتر: ارتقا میتواند دشوار باشد و کاربران انگیزه ای برای مشارکت در شبکه ندارند.
کاربرد بلاکچین هیبرید
املاک: شرکتهای املاک میتوانند از شبکههای ترکیبی برای اجرای سیستمهای خود و ارائه اطلاعات به عموم استفاده کنند.
خرده فروشی: شبکه ترکیبی همچنین میتواند به خرده فروشان کمک کند تا فرآیندهای خود را ساده کنند.
بازارهای بسیار تنظیم شده: بلاکچینهای ترکیبی نیز برای بخشهای بسیار تنظیم شده مانند بخش بانکی مناسب هستند.
4. بلاکچین Consortium
همانطور که یک بلاک چین ترکیبی دارای هر دو ویژگی بلاک چین خصوصی و عمومی است، یک بلاک چین
Consortium که بهعنوان بلاک چین فدرال نیز شناخته میشود، این کار را انجام میدهد.
با این حال، تفاوتهایی نیز دارد؛ زیرا شامل اعضای مختلف سازمانی است که با هم در یک شبکه غیرمتمرکز کار میکنند.
این نوع از بلاکچین دارای یک گره اعتبار سنجی است که مسئول شروع، دریافت و تایید تراکنشها است. تراکنشها میتوانند توسط گرههای عضو شروع یا دریافت شوند.
مزایای بلاکچین Consortium
امن: یک بلاک چین consortium ایمن تر، مقیاس پذیرتر و کارآمدتر از شبکه بلاک چین عمومی است. مانند بلاکچینهای خصوصی و مختلط، دارای کنترلهای دسترسی است.
معایب بلاکچین consortium
عدم شفافیت: بلاکچین consortium از شفافیت کمتری برخوردار است. میتوان آن را هک کرد و قوانین بلاکچین میتوانند شبکه را غیرقابل اجرا کنند.
کاربرد بلاکچین consortium
بانکداری و پرداختها: یک consortium میتواند با همکاری گروهی از بانکها تشکیل شود. آنها نظارت دارند که کدام گرهها تراکنشها را تأیید میکنند.
تحقیق: یک بلاکچین consortium میتواند برای به اشتراک گذاشتن دادهها و نتایج تحقیق به کار گرفته شود.
کدام یک از بلاکچینها از همه مناسبتر است؟
هر بلاک چین مجموعهای از مزایای خاص خود را دارد و در نتیجه جوابی برای این سوال وجود ندارد که از کدام بلاکچین استفاده کنیم.
با این حال، باید نیازهای خود را ارزیابی کنید تا مطمئن شوید که بهترین تصمیم را میگیرید.
چرا ما به انواع مختلف بلاکچین نیاز داریم؟
ما برای انجام تراکنشها یا انتقال دادهها در یک شبکه ای امن به بلاکچین نیاز داریم.
از سوی دیگر، روشی که مردم از بلاکچین و فناوریها یا شبکههای دفتر کل توزیع شده استفاده میکنند، از شرایطی به موقعیت دیگر متفاوت است.
بهعنوان مثال، بیت کوین یک ارز دیجیتال است که با استفاده از فناوری بلاکچین و DLT معامله میشود.
از آنجایی که هر کسی از هر کجای دنیا میتواند به یک گره تبدیل شود، گرههای دیگر را تأیید کند و بیتکوین مبادله کند، این شکل از شبکه بلاک چین یک شبکه عمومی است.
از طرف دیگر فرض کنید یک بانک از یک شبکه بلاکچین خصوصی استفاده میکند.
این شبکه که با رمز عبور محافظت میشود، تنها برای کسانی که بانک تایید کرده است قابل دسترسی خواهد بود. در نتیجه، دادههای بانکی فقط در شبکه محلی قابل دسترسی است.
مشابه این موارد، شبکه بلاکچین را میتوان به روشهای مختلفی بر اساس استفاده و الزامات راه اندازی کرد.
اهداف بلاکچین
برترین کاربردهای بلاک چین
- ارز دیجیتال
- امنیت سایبری
- حسابداری و ثبت اسناد
- زنجیره تامین
- مراقبتهای بهداشتی
_ ارزهای دیجیتال
پلتفرم بلاک چین چیست؟
توکنها
قراردادهای هوشمند چیست؟
کاربردهای بلاکچین برای صنایع
سخن آخر
بسیاری از کارهای روزمره ما توسط بلاکچینها انجام میشود اما از آن بیخبریم. هنگامی که به بانک مراجعه میکنیم در حال استفاده از فناوری بلاکچین هستیم اما این موضوع بهطورواضح مشخص نمیباشد. فناوری بلاکچین همواره در حال توسعه و پیشرفت است و کاربرد آن را نباید نادیده بگیریم.
سوالات متداول
تکنولوژی بلاکچین؟
تکنولوژی بلاکچین یک سیستم توزیع شده است که برای ثبت و تأیید تراکنشها و اطلاعات استفاده میشود. در این تکنولوژی، تراکنشها در قالب بلاکها ذخیره میشوند و هر بلاک شامل لیستی از تراکنشها و یک هش (hash) است که به بلاک قبلی متصل است.
بلاکچین در ابتدا به عنوان زیرساختی برای اجرای ارزهای دیجیتالی مانند بیتکوین استفاده میشد، اما امروزه در بسیاری از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار میگیرد. بلاکچین به دلیل ویژگیهایی مانند امنیت، شفافیت، عدم نیاز به واسطهگری و توزیع شده بود.
کاربردهای بلاکچین؟
بلاکچین از کاربردهای متنوعی در بسیاری از صنایع و حوزههای مختلف دارد. در زیر به برخی از کاربردهای بلاکچین اشاره میکنیم:
ارزهای دیجیتال: بلاکچین اجازه میدهد تا ارزهای دیجیتالی مانند بیتکوین و اتریوم بدون واسطه و بدون نیاز به بانکها و مؤسسات مالی تبادل شوند. همچنین، بلاکچین امکان انتقال امن و شفاف ارزهای دیجیتال را فراهم میکند.
زنجیره تأمین: بلاکچین میتواند در زنجیره تأمین بهبود قابل توجهی را بهبود بخشد. با استفاده از بلاکچین، میتوان اطلاعات مربوط به هر مرحله از زنجیره تأمین را به صورت شفاف و قابل اعتماد ثبت کرد. این امر به کاهش تقلب، بهبود اثربخشی و افزایش اعتماد در زنجیره تأمین کمک میکند.
رایگیری الکترونیکی: بلاکچین میتواند در سیستمهای رایگیری الکترونیکی استفاده شود تا امنیت، شفافیت و قابل اعتماد بودن را به رایگیری اضافه کند. با استفاده از بلاکچین، نتایج رایگیری قابل تغییر نیستند و امکان تقلب در سیستم رایگیری کاهش مییابد.
املاک و مستغلات: با استفاده از بلاکچین، میتوان اطلاعات مربوط به مالکیت املاک و مستغلات را به صورت شفاف و امن ثبت کرد. این امر به کاهش تقلب و ابهام در معاملات املاک کمک میکند.
حمل و نقل: بلاکچین میتواند در صنعت حمل و نقل بهبود قابل توجهی را بهبود بخشد. با استفاده از بلاکچین، میتوان اطلاعات مربوط به مسیر حمل و نقل، میزان موجودی و سایر جزئیات را به صورت شفاف و قابل اعتماد ثبت کرد. این امر به بهبود اثربخشی، کاهش هزینهها و افزایش اعتماد در صنعت حمل و نقل کمک میکند.
سلامتی: بلاکچین میتواند در صنعت سلامتی بهبود قابل توجهی را بهبود بخشد. با استفاده از بلاکچین، میتوان اطلاعات پزشکی، سوابق بیماری و سایر اطلاعات مربوط به سلامتی را به صورت شفاف و قابل اعتماد در اختیار همه قرار دهد.
بیتکوین و بلاکچین؟
بیتکوین یک ارز دیجیتال است که در سال ۲۰۰۹ توسط یک فرد یا گروهی با نام مستعار “ساتوشی ناکاموتو” ایجاد شد. بیتکوین بر اساس فناوری بلاکچین کار میکند که یک سیستم توزیع شده است و هیچ نیازی به واسطهگری مرکزی ندارد.
بلاکچین یک سیستم ثبت تراکنشها است که توسط شبکه بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال استفاده میشود. این سیستم توسط یک شبکه از کامپیوترها که به عنوان گرهها شناخته میشوند، پشتیبانی میشود. هر گره در شبکه بیتکوین یک نسخه از بلاکچین را نگهداری میکند و همچنین به تولید بلاکهای جدید و تأیید تراکنشها کمک میکند.
بلاکچین توسط یک زنجیره از بلاکها تشکیل میشود. هر بلاک شامل تعدادی تراکنش است و هر تراکنش شامل اطلاعات مانند مبدا و مقصد تراکنش، مبلغ و امضای دیجیتال است. بلاکها به صورت پیوسته به هم متصل شدهاند و هر بلاک به بلاک قبلی خود ارجاع دارد. این ارجاع به صورت هش کد شدهای انجام میشود و هر تغییر در بلاک قبلی باعث تغییر در هش کد آن میشود که به عنوان یک مکانیزم امنیتی عمل میکند.
بلاکچین و بیتکوین به دلیل ویژگیهایی مانند شفافیت، امنیت، عدم نیاز به واسطهگری مرکزی و امکان انتقال سریع و ارزان بین کشورها، مورد توجه قرار گرفتهاند. اما همچنین با چالشهایی مانند نیاز به مصرف بالای انرژی برای استخراج بیتکوین و نگرانیهای امنیتی مرتبط با حملات ۵۱٪ و حملات دیگر روبرو هستند.
ضرورت استفاده از بلاکچین؟
استفاده از بلاکچین در بسیاری از حوزهها و صنایع ضروری است. در زیر تعدادی از ضرورتهای استفاده از بلاکچین را بررسی میکنیم:
امنیت: بلاکچین به دلیل ساختار توزیع شدهاش و استفاده از الگوریتمهای رمزنگاری قوی، امنیت بالایی را برای انتقال و ذخیره اطلاعات فراهم میکند. این امر برای صنایعی مانند بانکداری، امور مالی، سلامت و حتی حوزه دولتی بسیار مهم است.
شفافیت: بلاکچین به دلیل طبیعت عمومی و شفاف آن، امکان دسترسی به اطلاعات و رصد فعالیتها را برای همه افراد فراهم میکند. این امر میتواند در جلوگیری از فساد و تقلب در حوزههای مختلف مفید باشد.
انتقال سریع و ارزان: بلاکچین به دلیل حذف واسطهها و استفاده از شبکههای توزیع شده، انتقال ارز و داراییها را سریعتر و هزینه کمتری نسبت به روشهای سنتی ممکن میسازد. این امر میتواند در حوزه تجارت بینالمللی و انتقال پول به کشورهای مختلف مفید باشد.
ضمانت اصالت و اثبات هویت: بلاکچین امکان اثبات هویت و اصالت اطلاعات را فراهم میکند. این امر میتواند در حوزههایی مانند رایگیری الکترونیکی، اثبات مالکیت و اثبات هویت افراد مفید باشد.
اینترنت اشیا: با گسترش اینترنت اشیا و اتصال دستگاههای مختلف به شبکه، نیاز به یک زیرساخت امن و قابل اعتماد برای انتقال و ذخیره اطلاعات اهمیت بیشتری پیدا میکند. بلاکچین میتواند در این زمینه به عنوان یک زیرساخت امن و متمرکز عمل کند.
قراردادهای هوشمند: بلاکچین میتواند در ایجاد و اجرای قراردادهای هوشمند کمک کند. با استفاده از قراردادهای هوشمند بر پایه بلاکچین، امکان اجرا و انجام تراکنشهای خودکار و بدون نیاز به واسطه را فراهم میکند.
به طور کلی، استفاده از بلاکچین در بسیاری از حوزهها میتواند بهبود و افزایش امنیت، شفافیت، سرعت و کارایی را به همراه داشته باشد.